Internet to jedno z największych technologicznych osiągnięć naszych czasów. Pozwala nam między innymi na komunikowanie się z innymi, poznawanie świata oraz zdobywanie wiedzy. Ponadto jest źródłem wielu rozrywek, a także metodą na sprawniejsze organizowanie życia codziennego.
Korzystanie z Internetu przez dzieci i młodzież jest rzeczą naturalną. Badania wskazują, iż samodzielne korzystanie z sieci rozpoczyna się w wieku niespełna 10 lat. Warto jednak podkreślić, iż w rzeczywistości wejście w świat wirtualny ma miejsce zdecydowanie wcześniej. Coraz rzadziej dziwi widok 3-4 letnich maluchów, którzy sprawnie operują tabletami, smarfonami czy też laptopami. W przypadku dzieci starszych średni czas korzystania z Internetu to aż 3 godziny i 40 minut dziennie. Większość ludzi młodych deklaruje, iż świat wirtualny poznaje samodzielnie. Tylko dla nielicznej grupy dzieci przewodnikami po sieci są rodzice. Aż 55,6% nastolatków uważa, że opiekunowie nie interesują się ich aktywnością w Internecie.
W związku z powyższym oprócz wielu korzyści nowe technologie mogą nieść za sobą także potencjalne zagrożenia. Część z nich to przeniesione do wirtualnego świata, znane już od dawna zjawiska, takie jak przemoc, oszustwa czy też szerzenie nienawiści. Należy jednak pamiętać, iż możliwości techniczne Internetu rodzą coraz to nowsze zagrożenia oraz zwielokrotniają siłę, a także zasięg niebezpieczeństw, które czyhają na nasze dzieci w sieci.
W szczególny sposób należy zatem pochylić się nad bezpieczeństwem w Internecie w czasie, kiedy koniecznym stało się wprowadzenie nauki zdalnej. Niemal z dnia na dzień zostaliśmy zamknięci w domach i wszystko, co robiliśmy do tej pory w świecie realnym, przeniosło się do świata wirtualnego. Zamiast lekcji są e-elekcje, zamiast spotkań bezpośrednich – „spotkania” na Skype itd. Z kolei po pracy i po lekcjach korzystamy z Internetu dla rozrywki, albo do kontaktu z bliskimi. Nie było czasu na mentalne przygotowania do nowych okoliczności, więc istnieje większe ryzyko, że część z nas zagubi się i nie będzie potrafiła postawić granic rozsądnie – ani sobie, ani dzieciom. Oczywistym jest, że nowe technologie w czasie społecznej izolacji pozwoliły na kontynuację edukacji, pracy, kontaktów z innymi oraz realizację wielu codziennych spraw. Dane zawarte na stronie fundacji „Dbam o mój zasięg” wskazują jednak, iż obecnie dzieci w znaczący sposób nadużywają technologii cyfrowych. Po zamknięciu szkół prawie połowa uczniów (49,5%) i nauczycieli (51%) wskazała, że w dni robocze korzysta z Internetu dziennie „6 godzin lub więcej”. Prawie co trzeci uczeń (28,4%) oraz nauczyciel (29,5%) korzysta z Internetu 6 godzin lub więcej również w weekendy. Zarówno wśród uczniów, rodziców, jak i nauczycieli widoczne są wyraźne symptomy nadużywania mediów cyfrowych. Przemęczenie, przeładowanie informacjami oraz rozdrażnienie z powodu ciągłego używania nowych technologii to najczęściej występujące objawy zmęczenia cyfrowego. Uczniowie, rodzice oraz nauczyciele uważają, że ich obecne samopoczucie psychiczne oraz fizyczne jest gorsze w porównaniu do czasu sprzed pandemii.
Podstawowym narzędziem wychowawczym jest oczywiście rozmowa, która daje szansę zrozumienia niepokojów, oczekiwań, fascynacji oraz problemów dziecka. Ponadto jest okazją do przedstawienia dziecku możliwości i niebezpieczeństw płynących z Internetu. Problem z nadużywaniem nowych technologii przez dzieci i młodzież rozpoczyna się wówczas, gdy jedynym dostępnym dla nich światem jest świat cyfrowy. Stawiajmy zatem na profilaktykę, czyli wspólne poznawanie świata nowych technologii. Proponujmy naszym dzieciom alternatywne formy spędzania czasu wolnego – zagrajmy w gry planszowe, pójdźmy na spacer, przygotujmy wspólnie posiłek.
W sytuacji pandemii, z którą przyszło nam się borykać warto pamiętać o uporządkowaniu przestrzeni i czasu używania mediów cyfrowych. Jeżeli obserwujemy, iż używanie nowych technologii zwiększyło się, bo połowę dnia dzieci są w e-szkole to warto w pozostałej części dnia ograniczyć korzystanie z ekranów do niezbędnego minimum. Rodzice powinni dbać o tym, aby na dwie godziny przed zaśnięciem nie używać smartfonów, tabletów ani laptopów. Zasada ta powinna dotyczyć nie tylko dzieci, ale również dorosłych. Co więcej, powinno się dbać o to, aby zapewnić sobie i dzieciom odpowiednią dawkę i jakość snu. W takim przypadku ważne jest pozbycie się smartfonów z sypialni. Okazuje się, że myślenie o tym, co dzieje się w sieci jest taką aktywnością dla mózgu, która pochłania stosunkowo dużo energii, dlatego też trudniej nam zasnąć bez smartfona przy sobie. Należy pamiętać, iż tylko podczas snu istnieje możliwość uruchomienia pamięci długotrwałej, tak ważnej do zapamiętania dla nas rzeczy najważniejszych. Rozważając o przestrzeni – powinniśmy stworzyć w domu takie miejsce, w które wszyscy domownicy odkładają telefony. Ważnym elementem działania rodziców jest także wprowadzenie zabezpieczeń do używanego przez dziecko sprzętu, tak aby do najmłodszych nie trafiały niewłaściwe dla nich treści.
Jako Poradnia pragniemy także wspomóc Państwa w temacie niebezpieczeństw, które czyhają na dzieci w Internecie. Poniżej przedstawiamy wybrane, możliwe zagrożenia, na które należy zwrócić szczególną uwagę:
TREŚCI ZAGRAŻAJĄCE ROZWOJOWI PSYCHICZNEMU I MORALNEMU UCZNIÓW
Podczas przeglądania treści potrzebnych do nauki w wynikach wyszukiwania mogą pojawić się strony, która nie są przeznaczona dla dzieci. Również niektóre aplikacje sugerowane użytkownikowi strony są nieodpowiednie dla dziecka. Warto ustawić w używanych systemach operacyjnych opcje kontroli rodzicielskiej lub zainstalować program służący do blokady takich stron. W miarę możliwości rodzice powinni jednak towarzyszyć dziecku podczas nauki.
NIEZWERYFIKOWANE INFORMACJE
Dziecko może natrafić w Internecie na informacje, które wzbudzą w nim niepokój. Ważne jest, aby omówić taką sytuację i wyjaśnić dziecku, że wiele treści zamieszczanych w sieci nie służy informowaniu, a często tylko przykuwaniu uwagi czy zwiększaniu częstotliwości odwiedzin danej strony.
REKLAMY
W sieci pojawia się mnóstwo reklam, które są często profilowane dla konkretnego użytkownika. Rodzice powinni pamiętać o wynikających z tego zagrożeniach.
OCHRONA DANYCH OSOBOWYCH I WIZERUNKU
Zarówno uczniowie, jak i nauczyciele powinni mieć świadomość, że nieodpowiedzialne logowanie się do stron komercyjnych, bez przeczytania regulaminu portali, automatyczne wyrażanie zgód na dostęp do zdjęć, filmów, kontaktów, które są w telefonie, może okazać się niebezpieczne. Ważne jest również, aby podczas zdalnej nauki nie narazić się na nieumyślne złamanie prawa, gdy nieświadomie udostępnimy dane osobowe lub wizerunek kolegów i koleżanek ucznia.
UZALEŻNIENIE OD INTERNETU
Dziecko, korzystając z Internetu, nie powinno przekraczać czasu zalecanego na pracę przy komputerze dla danej grupy wiekowej. Może to skutkować zarówno problemami z koncentracją i nauką, ale również ze zdrowiem fizycznym.
BEZPIECZEŃSTWO SPRZĘTÓW I DOSTĘPU DO SIECI
Sprawdzajmy aktualność zabezpieczeń na komputerach i smartfonach dziecka. Istnieją darmowe programy kontroli rodzicielskiej. Każdy system operacyjny daje również możliwość ustawienia pewnych ograniczeń.
NIEBEZPIECZNE KONTAKTY
Dzieci i młodzież, które korzystają z Internetu, szczególnie z portali społecznościowych, są narażone na kontakt z osobami mającymi złe intencje. Dlatego też rodzice powinni szczególnie interesować się, z kim dziecko utrzymuje kontakt oraz informować o wszelkich próbach kontaktu ze strony obcych osób.
CYBERPRZEMOC
O wszelkich formach cyberprzemocy (słownej, nękania, podszywania się pod inne osoby) należy informować odpowiednie organy, zarówno w sytuacji, kiedy ofiarą jest nasze dziecko, jak i wówczas, kiedy jest ono świadkiem lub sprawą takich działań.
GRY KOMPUTEROWE I WIDEO
Dzieci są również narażone na nieodpowiednie treści zawarte w grach. Aby tego uniknąć, warto sprawdzać kategorię wiekową danej gry oraz to, czy nie zawiera np. scen przemocy, hazardu, pornografii. Europejski system klasyfikacji gier PEGI nadaje oznaczenia wieku i treści zawartych w grze. Są one obecne praktycznie na każdej grze dostępnej on-line bądź w sklepie.
