"Czytanie książek to najpiękniejsza zabawa, jaką sobie ludzkość wymyśliła."
Wisława Szymborska
Jeżeli nie podarujemy dziecku zabawek, będzie się bawiło patykami lub kamykami. Jeżeli nie damy mu książki – samo po nią nie sięgnie. Zadaniem rodziców na początkowych etapach rozwoju dziecka jest zatem dążenie do tego, aby poczuło radość słuchania. Rodzice jako pierwsi przekazują dziecku wiedzę o innych ludziach czy przedmiotach, uczą je stosunku do różnorodnych zdarzeń i codziennie stymulują rozwój. Na pierwszym etapie życia dzieci najbardziej potrzebują kontaktu emocjonalnego, bliskości i budowania bezpiecznych więzi. Naturalną formą kontaktu, będącą odpowiedzią na większość tych pragnień, może stać się rytuał czytania książek. Pierwsze miesiące życia to okres dynamicznego rozwoju mózgu. To naturalny proces, który intensyfikuje się pod wpływem dodatkowych stymulacji – aktywnego kontaktu dorosłego z dzieckiem. To od rodzica zależy, w jaki sposób u swojego dziecka rozbudzi ciekawość świata. Zdolności językowe kształtują się zanim dziecko zacznie formułować pierwsze zdania. Tuż po urodzeniu maluch nie rozumie słów, ale dzięki temu, że słyszy rytm oraz intonację głosu rodziców, bardzo uważnie ich słucha. Często powtarzane frazy pozostawiają ślad w jego mózgu, co wpływa na budowanie słownika biernego oraz późniejsze rozumienie mowy, a codzienne czytanie pomaga przyswajać intonację i melodię języka. Dziecko poznaje wyrazy dźwiękonaśladowcze oraz brzmienie kolejnych słów, co ułatwia mu samodzielne mówienie i posługiwanie się bogatszym zasobem słów (słownik czynny). Dzięki wczesnej zdolności skupiania wzroku oraz wodzenia za przedmiotami małe dziecko ma możliwość obserwowania pokazywanych mu w książce obrazków. Powiązanie obrazu z dźwiękiem wzmacnia zapamiętywanie nowych informacji o świecie, a także stymuluje wzrok oraz usprawnia koordynację wzrokowo-ruchową. Na kolejnych etapach rozwoju kontakt z książką skłania dziecko do próśb o wyjaśnianie zjawisk opisywanych w proponowanej mu literaturze. Mali odkrywcy nigdy nie są tylko biernymi odbiorcami treści. Czytanie staje się dla nich skutecznym treningiem myślenia: uczy kojarzenia faktów, wnioskowania i zestawiania przyczyn ze skutkami. Proste historyjki społeczne stają się możliwością wspólnego rozwiązywania problemów czy planowania. Są również odpowiednią bazą do rozwijania wyobraźni dziecka. W drugim i trzecim roku życia gwałtowny rozwój poznawczy przyczynia się do tego, że dziecko jest coraz bardziej spragnione wiedzy oraz nowych doświadczeń. Stosunek małego dziecka do czytania jest budowany przez odniesienia emocjonalne. Zadaniem dorosłych jest zatem stwarzanie pozytywnego kontekstu dotyczącego czytania. Kiedy czytamy, jesteśmy z dzieckiem blisko, co sprzyja naturalnemu tworzeniu się atmosfery bezpieczeństwa i zaufania w stosunku do otaczającego świata. Kilkuminutowe czytanie spokojnym i ciepłym głosem uspokaja dziecko i może być okazją do wprowadzenia domowego rytuału czytania, który pozwala budować poczucie przewidywalności i przynależności do rodzinnej wspólnoty. Maluch w takich sytuacjach ma okazję poczuć spokojny oddech rodzica, bicie jego serca, uśmiech, spokój i szczęście, a wspólna lektura sprawia, że czuje się ważne. Jest to zatem doskonała okazja do umacniania więzi. Ponadto czytanie rozbudza emocjonalność małego czytelnika, co ma szczególne znaczenie po ukończeniu 24 miesiąca życia, kiedy dziecko zaczyna doświadczać szerokiej gamy nowych oraz złożonych emocji. Rola rodzica okazuje się wtedy bezcenna w kontekście doświadczania, tłumaczenia i identyfikowania sytuacji pełnych emocji, a bohaterowie książek są nieocenionym źródłem przeżyć. Dziecko od urodzenia potrzebuje objaśnienia otaczających je zjawisk. Odpowiednia literatura dziecięca ukazuje rzeczywistość oraz przekazuje wzorce zachowania, a także prowokuje do rozmowy i pomaga poznać zasady, jakie panują w otaczającym świecie. Poprzez kontakt z książkami dziecko ma możliwość uporządkowania zaobserwowanych w domu oraz otoczeniu zjawisk. Rodzic może korzystać ze wsparcia bohaterów książek utrwalając wzorce tak, aby dziecko zrozumiało, dlaczego postępujemy w dany sposób. Literatura umożliwia budowanie doświadczeń nie tylko na bazie własnych przeżyć, ale daje też wzory osobowe, uczy, jak mówić o własnych potrzebach i oczekiwaniach w stosunku do innych. Odpowiednie książki za pomocą adekwatnych do wieku dziecka sposobów pomagają wypracować nowe reakcje oraz przynieść rozwiązania problemów. Kiedy czytanie staje się rytuałem, maluch akceptuje je jako stały element codzienności. Dziecko skupia uwagę, rozpoznaje i potrafi określać przedmioty i osoby z książki, a także nazywać czynności. Zaczyna także interesować się konkretnymi znakami, rymowaniem i tworzeniem nowych słów. Zainteresowanie kontaktem z książką oraz rozbudzona ciekawość stają się fundamentem do budowania kolejnych potrzeb czytelniczych.
