Wysoka wrażliwość - wskazówki dla rodziców - Aktualności - Poradnia Psychologiczno

Wysoka wrażliwość - wskazówki dla rodziców

Data publikacji, 02-02-2022 Autor, m.kmiecik Ilość wyświetleń, 934

WYSOKA WRAŻLIWOŚĆ –

WSKAZÓWKI DLA RODZICÓW WYSOCE WRAŻLIWYCH DZIECI

Przy wychowywaniu dziecka wrażliwego brak odpowiednich umiejętności może budzić w rodzicach duże emocje. Rodzie mogą doświadczać poczucia winy, niepewności, konsternacji i złości. Nie pomaga to w procesie wychowywania dziecka. Powinniśmy dążyć do tego, by zachować spokój. Spokojny rodzic daje dziecku prawo do przeżywania swoich uczuć (ekscytacji, zranienia, frustracji), możliwość bycia sobą. Postawa braku akceptacji dziecka przyczynia się do tego, że dziecko zaczyna ukrywać swe uczucia by zyskać akceptacje rodzica i unikać problemów.

Pierwsza rzecz, którą powinni zrobić rodzice, to zaakceptować temperament swojego dziecka. Pomocna może być wiedza, że wysoka wrażliwość nie jest żadną chorobą czy zaburzeniem, które należy leczyć. To cecha uwarunkowana genetycznie. Zdarza się, że rodzice wysoko wrażliwych dzieci, sami w dzieciństwie nimi byli, a teraz są wysoko wrażliwymi dorosłymi. Oni też często intuicyjnie wiedzą, czego może potrzebować ich dziecko, aby czuło się akceptowane i rozumiane. Zdarza się jednak, że wysoko wrażliwe dziecko ma średnio lub mało wrażliwych rodziców, którzy nie zawsze wiedzą, jak mogą wspierać swoje dziecko, aby nie dokładać mu napięcia.

Klucze do wychowywania radosnego dziecka z wysoką wrażliwością - wskazówki dla rodziców:

Poczucie własnej wartości

Redukcja wstydu

Mądre dyscyplinowanie

Umiejętne rozmawianie o wrażliwości

Poczucie własnej wartości dziecka zmienia się na przestrzeni lat, kształtuje się w oparciu o doświadczenia na swój temat, na podstawie przeżywanych sukcesów i niepowodzeń, które pojawiają się w życiu dziecka. Dzieci wysoce wrażliwe są podatne na niską samoocenę, ponieważ sami dla siebie są surowymi krytykami. Dokładnie analizują swoje błędy, dążą do perfekcjonizmu, dlatego często w ogóle nie potrzebują krytyki ze strony innych osób. Rolą rodzica jest wzmacniać poczucie własnej wartości dziecka, tak by było ono odporne na brak uznania, z jakim mogą spotkać się w otoczeniu. Dzieci wysoce wrażliwe potrzebują poczucia, że są kochane (dla samego faktu, że są) – to podstawowe źródło poczucia bezpieczeństwa. Potrzebują wsparcia w rozwoju społecznego poczucia wartości (inni mnie lubią, potrafię mieć kolegów), fizycznego poczucie wartości (dobre wyglądam, dam radę nauczyć się rzucać do kosza) i intelektualne poczucie wartości (potrafię tyle, ile moi rówieśnicy).

Jak wzmacniać poczucie własnej wartości dziecka?

Staraj się myśleć i wypowiadać się pozytywnie na temat przejawów wrażliwości dziecka (np. „Możesz być zmęczona po wycieczce, przecież na wszystko zwracałaś uwagę”). Spędzaj czas z dzieckiem, dzięki temu poznasz jego potrzeby, będziesz mieć okazję by okazać mu akceptację. Szanuj uczucia i potrzeby dziecka („Wiem, że lubisz lody ale teraz jest czas na obiad”). Staraj się pomóc dziecku funkcjonować wśród ludzi o przeciętnej wrażliwości – mówić wyraźnie o swoich potrzebach („Teraz moja kolej”, „Kolega był zdenerwowany, zapytaj jutro o co mu chodziło”). Równoważcie pozytywnymi wspomnieniami wypowiedzi dziecka o jego porażkach i słabościach („Dziś nie udało Ci się wygrać, ale pamiętasz, swoje pierwsze miejsce na konkursie recytatorskim w ubiegłym miesiącu?”).

Aby wychować radosne, wrażliwe dziecko należy skupić się na jego wstydzie i poczuciu winy, które jest nasilone. Zawstydzanie nie jest dobra metodą wychowywania wrażliwego dziecka, gdyż nasilone poczucie wstydu jest dla dziecka nie do zniesienia i może wyrażać się wybuchami złości.

Jak pracować nad wstydem dziecka?

Przypomnijcie sobie, jak Was zawstydzano w dzieciństwie i starajcie się tego nie robić własnemu dziecku. Starajcie się nie stawiać dziecku za wysokich wymagań (gdyż ich niespełnienie nasila jego wstyd), cieszcie się nim, nie porównujcie z innymi dziećmi, żartujcie w wyważony sposób, by nie zranić uczuć dziecka. Odczarowujcie wstyd („Nie martw się wszyscy popełniamy błędy”).

Dzieci wysoce wrażliwe mają wrodzoną skłonność do unikania krytyki i kary, nawet gdy popełnią błędy bardzo je przeżywają i same karzą się wyrzutami sumienia. Wymagają więc mądrego dyscyplinowania. Dzieci te często reagują bardzo emocjonalnie płaczem, wybuchem złości, co jest komunikatem, że utraciły nad sobą kontrolę. Należy wówczas uspokoić dziecko (a często także i siebie), a dopiero później porozmawiać z nim i ewentualnie wyznaczyć stosowną karę. W rozmowie z dzieckiem musimy być uważni i starać się współodczuwać – dzieci bardzo silnie przeżywają emocje, mają często poczucie bycie niesprawiedliwie traktowanym. Dzięki tej świadomości mamy szansę na szybsze rozwiązanie sytuacji trudnej. Czasem wystarczy upomnieć dziecko, odwołać się do zasad panujących w domu, nie zawsze konieczne jest sięganie po inne środki dyscyplinujące. Stosowane wobec dziecka konsekwencje powinny być krótki, łagodne, konsekwentne (niespodziewana kara może budzić dodatkowy lęk), starajcie rozumieć przyczynę zachowania swojego dziecka. Warto też ustalić z dzieckiem sposoby zachowania w podobnych sytuacjach w przyszłości (np. „Zamiast uderzyć starszą siostrę możesz powiedzieć, że masz chęć to zrobić”).

Czego unikać?

Bądźcie spokojni, łagodni ale konsekwentni, nie dajcie się wciągnąć w wir dyskusji i kłótni. Nie wycofujcie miłości. Nie stosujcie gróźb i przemocy. Nie wypominajcie wysokiej wrażliwości. Nie wydajcie ogólnych poleceń (np. „Bądź grzeczny”).

Umiejętne rozmawianie o wrażliwości jest oparte o potrzeby dziecka. Rozmawiajcie z dzieckiem o wysokiej wrażliwości, kiedy ten temat naturalnie pojawi się w waszym życiu, mówcie to, co w danym momencie jest mu potrzebne. Możecie minimalizować znaczenie wrażliwości w życiu dziecka, gdy jest dla dziecka problemowa lub omawiać ją, gdy dziecko ma trudności w zrozumieniu kwestii wynikających z wrażliwości. Gdy dziecko uskarża się na wysoką wrażliwość, przywołajcie sytuacje, w których okazała się zaletą. Warto podkreślać, że każdy ma wyróżniające go cechy osobowości, i wysoka wrażliwość jest właśnie cechą, która opisuje nasze dziecko.

Pamiętajmy też, że dzieci wysoce wrażliwe źle reagują na zmiany. Warto im dać czas, którego potrzebują na aklimatyzację w nowych warunkach (wizyta u babci, urodziny kolegi, adaptacja w przedszkolu, zabawa z innymi dziećmi na placu zabaw). WWD bardzo dobrze reagują na codzienną rutynę. Może uda nam się wprowadzić w nasz plan dnia jej elementy?

Dla dzieci wrażliwych obciążające są także sytuacje związane z presją i rywalizacją, w tym typowe sytuacje szkolne. Rozmowa rodzica z nauczycielem może bardzo pomóc w funkcjonowaniu szkolnym naszego wrażliwego dziecka. W trakcie niej dzielimy się z pedagogiem naszymi obserwacjami odnośnie tego, co naszemu dziecku służy, a co je przeciąża. Warto też zapytać nauczyciela, jak może wspomóc nasze dziecko podczas jego nauki w szkole. W sytuacji, gdy nie uda nam się pozyskać do współpracy placówki pamiętajmy, że właściwą równowagą dla naszego dziecka będzie relacja z nami, oparta na bezwarunkowej miłości i akceptacji. Należy mieć świadomość, iż poprzez niektóre trudne zachowania dziecko pokazuje nam, że boryka się z jakąś trudnością. Przyglądajmy się więc zachowaniu naszego dziecka przez pryzmat otoczenia: może w pobliżu znajduje się jakiś bodziec, który je obciąża? Bezpieczna relacja to taka, w której dziecko czuje, że jest bezwarunkowe akceptowane, szanowane, a jego zdanie jest brane pod uwagę. Aby było to możliwe, rodzic musi wyłączyć w głowie różne niesprzyjające głosy z otoczenia, np. że je rozpieszczasz, robisz z niego maminsynka czy zbytnio się nad nim rozczulasz. Bezpieczna relacja to taka, w której nie zmuszasz dziecka do niczego, niczego nie forsujesz na siłę, nie naciskasz z obawy przed oceną, a dajesz czas i jesteś otwarty(-a) na to, aby dziecko osiągnęło swoje cele w swoim tempie. Rodzice mają jedynie towarzyszyć, być obok gotowi, aby udzielić wsparcia.

Podczas zabawy i nauki w domu również zwracajmy uwagę na zachowanie dziecka. Proponujmy przerwę (zmianę aktywności, wyciszenie), ilekroć zauważymy symptomy przeciążenia: widoczne napięcie, pobudzenie emocjonalne. Pokazujmy dziecku różne sposoby na regulację emocji: oddech, taniec, kolorowanki. Nie zapominajmy o czułości i bliskości, ale zwracajmy uwagę, czy dziecko rzeczywiście w danym momencie potrzebuje dotyku albo aktywnej zabawy.

Rady dla rodzica w pigułce:

Nie używaj sam i nie pozwól, by inni używali w stosunku do dziecka negatywnych, obrażających je etykiet, np. beksa, histeryk, nadwrażliwy, odludek. Jeśli to możliwe staraj się zamienić je na pozytywne słowa np. bardzo wrażliwy, empatyczny współczujący.

Staraj się rozumieć zachowanie dziecka w myśl zasady, że każde dziecko zachowuje się najlepiej, jak potrafi i robi to po to, żeby zadbać o siebie i swoje potrzeby. Warto pamiętać, że żadne zachowanie Twojego dziecka nie jest wymierzone przeciwko Tobie, a jedynie mówi, o jakimś jego dyskomforcie.

Uwierz dziecku, że coś je boli, kłuje, drapie, przeszkadza. Nawet jeśli nam się wydaje to dziwne lub mało prawdopodobne. Zadbaj o to, aby szczególnie młodsze dzieci były najedzone, nawodnione i wypoczęte. Dzięki temu będą mniej narażone na przestymulowane, a jeśli do niego dojdzie, to szybciej będą wracać do równowagi.

Jeśli jesteś w stanie usunąć dyskomfort, to po prostu zrób to bez niepotrzebnego komentarza np. zmień mokre skarpetki na suche. Jeśli jest to niemożliwe, bo tak też się zdarza, to koniecznie powiedz o tym dziecku. Zaopiekuj się wówczas jego emocjami. Czasem sama Twoja obecność może być kojąca. Jeśli wiesz, kiedy zmiana będzie możliwa, powiedz o tym. Używaj przy tym spokojnego tonu, spokojnych gestów. Bądź delikatny w słowach i czynach.

Doceniaj starania dziecka, nawet jeśli nie zakończą się one sukcesem. Ważne jest zauważenie wkładu pracy. Staraj się dopilnować, aby dziecko miało chociaż jedną szczególną kompetencję w obszarze, w którym będzie odnosiło sukcesy. Wzmocni to jego samoocenę. Może to być jakiś przedmiot w szkole, forma sztuki czy dyscyplina sportu, którą dziecko preferuje.

Staraj się tak organizować życie rodzinne, aby było w nim jak najmniej presji czy rywalizacji. Jeśli wiesz, że nie jest to możliwe, to wcześniej porozmawiaj o tej sytuacji z dzieckiem, aby je na nią przygotować, ale i też ustalić, co wtedy może mu pomóc.

Rozmawiaj z dzieckiem o emocjach, kiedy jest spokojne i czuje się komfortowo. Poprzez nazywanie uczy się samo nazywać to, co czuje. Poszukajcie również strategii radzenia sobie szczególnie z trudnymi emocjami jak lęk, strach, smutek, złość.
Pamiętaj, że Twoje dziecko jest z natury ostrożne i nowe rzeczy, osoby, sytuacje muszą być wprowadzane powoli i z dużą cierpliwością. Sprawdzają się małe i łatwe do przyjęcia dla dziecka kroki np. kiedy jesteście na przyjęciu urodzinowym u jego kolegów, pozwól mu być blisko Ciebie. Nie oczekuj, że pobiegnie do kolegów i zacznie się z nimi bawić. Ono potrzebuje do tego kroku więcej czasu niż rówieśnicy.
Zadbaj o chwile spokoju i wyciszenia, np. zabawy w samotności. U dzieci wysoko wrażliwych bardzo szybko i łatwo dochodzi do przeciążenia organizmu. Ponieważ mózg nie jest w stanie przerobić docierających do niego bodźców. Ten nadmiar skutkuje przestymulowaniem, a w zachowaniu objawia się nerwowością, nadpobudliwością, rozdrażnieniem, problemami z koncentracją. Dziecko potrzebuje wówczas cichego i odosobnionego miejsca na zabawę, naukę, relaks.
Zaplanujcie czas w ciągu dnia tak, aby uniknąć nadmiernej stymulacji, a co za tym idzie przeciążenia układu nerwowego.
Kiedy dziecko jest starsze, można z nim porozmawiać o wysokiej wrażliwości, czym jest i jak może się sobą zaopiekować, kiedy rodzica - wspieracza nie ma w pobliżu.
Komunikacja z wysoko wrażliwym dzieckiem powinna być nacechowana życzliwością, spokojem i cierpliwością. Pamiętaj, że Twoje dziecko odbiera nawet subtelne komunikaty wysyłane przez ciało. Dlatego potrzeba delikatności, tak aby nasze słowa czy gesty nie przytłoczyły dziecka. Mów delikatnie i spokojnie o swoich oczekiwaniach, granicach, potrzebach.

Thomas Boyce nazywa wysoko wrażliwe dzieci orchideami. Orchidea to niezwykle wymagający kwiat, który potrzebuje szczególnych warunków do rozwoju. Dopiero kiedy należycie o niego zadbamy, rozkwita bogatą liczbę kwiatów. Podobnie jest z wysoko wrażliwymi dziećmi. Jeśli będą kochane bezwarunkowo, traktowane z troską, pomimo różnych niedogodności, jest duże prawdopodobieństwo, że ich wysoka wrażliwość stanie się ich potencjałem, a nie problemem. Dzięki takiemu podejściu i wsparciu ze strony rodziców dziecko nauczy się żyć ze swoją wysoką wrażliwością, oswoi ją i będzie szczęśliwe w otaczającym go świecie.