U niektórych dzieci już w okresie wczesnego dzieciństwa można zaobserwować pierwsze symptomy świadczące o ryzyku dysleksji (specyficznych trudności w uczeniu się). Dzieci te mają trudności z samodzielnym zakładaniem butów, ubrań, układaniem klocków, rysowaniem, później zaczynają chodzić. Wolniej u tych dzieci rozwija się także mowa. Na etapie przedszkolnym niechętnie wykonują wszelkie ćwiczenia ruchowe, różnego rodzaju prace plastyczne, nie lubią zabaw manipulacyjnych czy jazdy na rowerze. Nie słyszą rymów i nie potrafią ich tworzyć, nie pamiętają wierszyków, trudności sprawia im dzielenie słów na sylaby, głoski.
Symptomy ryzyka dysleksji mogą nasilać się już na początku nauki w szkole. Dzieci mylą litery o podobnym kształcie (a-o, a-ą, e-c, e-ę, ł-l-t, m-n, u-n, m-w), piszą litery i cyfry w odbiciu lustrzanym, wolniej zapamiętują litery, podczas pisania mogą gubić litery w pisanych słowach, mają kłopoty ze składaniem głosek w słowa. Dzieci mogą zauważyć, że są gorsze od innych rówiesników. Już na początku edukacji spotykamy się z dziećmi, które nie lubią, a nawet nie chcą chodzić do szkoły. Może pojawić się utrata wiary w siebie i chęci do nauki. Jeżeli szybko nie pomożemy dziecku, objawy będą się rozwijać się, a niepowodzenia pogłębiać.
Wskazania dla rodziców dotyczące pracy z dzieckiem z trudnościami w czytaniu i pisaniu na terenie domu:
- Ćwiczenia w domu powinny być prowadzone w atmosferze spokoju, bez pośpiechu, bez zdenerwowania; jeśli mają być skuteczne, muszą odbywać się regularnie, najlepiej o tej samej porze z uwzględnianiem przerw.
- Ważne jest, aby wprowadzany lub utrwalany materiał był systematycznie powtarzany.
- Przygotowanie miejsca pracy, czyli zrobienie porządku na biurku i ułożenie pod ręką wszystkich rzeczy potrzebnych do odrabiania lekcji.
- Należy zwrócić uwagę na ułożenie ciała, wysokość krzesła dostosować do wysokości biurka i wzrostu dziecka, zadbać o dobre oświetlenie oraz spokój /wyłączenie radia, TV, zajęcie zabawą młodsze dzieci.
- Trening w czytaniu powinien odbywać się codziennie (15-20 min), w przypadku trudności i braku motywacji zabawy w czytanie mogą przebiegać naprzemienne: fragment czyta dziecko, fragment rodzic – długość fragmentów czytanych przez dziecko powinna stale rosnąć; zachęcanie do czytania tego, co trafia w zainteresowania dziecka; wybieranie interesujących książek z dużym drukiem i kolorowymi ilustracjami; nagrywanie dziecka jak czyta, a następnie odsłuchanie nagrania; korzystanie z książek „mówionych”, a podczas ich słuchania dziecko ma śledzić wzrokiem tekst.
- Ćwiczenia rozwijające motorykę małą, w tym sprawność dłoni, nadgarstka i palców (np. nawlekanie koralików, makaronu, lepienie z plasteliny, modeliny, malowanie palcami, wydzieranki, lepienie ciasta, itp.), rysowanie po śladzie, odrysowywanie konturów, kolorowanie rysunków, dorysowywanie elementów w niedokończonych wzorach, itp.
- Ćwiczenia rozwijające prawidłowy trójpalcowy chwyt narzędzia do rysowania oraz przyjmowania prawidłowej postawy pisarskiej: wydzieranie małych skrawków papieru; zapinanie guzików, gra w bierki, przypinanie spinaczy do bielizny, zastosowanie nakładek w czasie pisania, rysowania.
- Ćwiczenia rozwijające prawidłową postawę pisarską. Dziecko powinno mieć obie stopy oparte o podłogę, a przedramiona o stół, plecy zaś wyprostowane tak, aby centralna oś ciała (linia kręgosłupa) była pionowa; głowa i górna część tułowia nie powinny odchylać się od tej osi.
- Ćwiczenia rozwijające percepcję wzrokową: dobieranie obrazków do konturów, wyszukiwanie różnic w dwóch pozornie takich samych obrazkach, gra typu memo (pamięć), układanie obrazków wg kształtu (np. okrągłe, kwadratowe), układanie obrazków (np. pocztówek) pociętych na części – zaczynamy od mniejszej liczby części, potem zwiększając trudność.
- Ćwiczenia rozwijające koordynację wzrokowo-ruchową: malowanie palcami, z wykorzystaniem obu rąk, wycinanie nożyczkami, nawlekanie korali, makaronu, słomek, itp. prowadzenie metalowego spinacza po linii narysowanej na kartonie, układanie wzorów z klocków według wzoru, dopasowywanie obrazków do konturów ich cieni, obieranie rysunków podobnych do siebie ze względu na jednakowy układ elementów.
- Ćwiczenia rozwijające percepcję słuchową: rozpoznawanie i nazywanie głosów przyrody, wystukiwanie wysłuchanego rytmu, zabawy ruchowo-słuchowe do muzyki, różnicowanie słów podobnie brzmiących, dzielenie wyrazów na sylaby, liczenie sylab w wyrazach, tworzenie wyrazów rozpoczynających się od danej sylaby a następnie głoski, kończenie i zaczynanie prostych wyrazów dwusylabowych, dokonywanie analizy i syntezy sylabowej, głoskowej, nauka wierszyków, ćwiczenie pamięci sekwencyjnej, nauka i układanie wyliczanek, układanie i powtarzanie zdań, powtarzanie rymowanek.
- Ćwiczenia rozwijające zasób słownictwa czynnego i biernego: rozmowy o przeczytanych bajkach, opowiadaniach- słuchanie opowiadań, nazywanie przedmiotów, cech, czynności, kolorów, części ciała, opowiadanie treści obrazków, historyjek obrazkowych, opowiadanie własnych wrażeń, przeżyć.
- Doskonalenie umiejętności pisania, przepisywania tekstów według wzoru, układanie i zapisywanie zdań z podanymi wyrazami, uzupełnianie brakujących wyrazów w tekście, układanie rozsypanek wyrazowych lub sylabowych, kończenie rozpoczętych zdań, pisanie odpowiedzi na pytania lub układanie pytań do tekstu a następnie przechodząc do pisania z pamięci oraz ze słuchu, stopniowo zwiększając poziom trudności.
Rodzicu!
Jeśli obserwujesz, że dziecko ma trudności z nauką umiejętności czytania i pisania, wówczas po zasięgnięciu opinii wychowawcy warto zgłosić je na badania do Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej.
